در طب سنتی ماه آب تقریبا همزمان با شهریورماه است و به صورت دقیق تر از 22 مرداد تا 22 شهریور را شامل می شود. بر اساس آموزه های طب اسلامی، برای نگهداری تندرستی و پیشگیری از بیماری ها ی مختلف، بکار بستن تدابیر متناسب با هر فصل در گذر سال از اهمیت به سزایی برخوردار است. امری که امام رضا علیه السلام هم به آن توجه داده اند. آن حضرت می فرماید: غذایت را به اندازه عادتت و مطابق با محل زندگی و نوع فعالیت و زمانی که در آن به سر می بری، با خوردن سبکترین غذاهایی که می خوری آغاز کن . هر دو روز سه وعده غذا بخور و در حالی که هنوز اشتها داری باید دست از غذا خوردن بکشی.
امام رضا (ع) برای ماه آب که تقریبا مطابق شهریور است در طب الرضا می فرماید: آب سی و یک روز است، بادهای سموم دراین ماه شدید می شود. هنگام شب زکام به هیجان می آید باد شمال وزیدن می گیرد دراین ماه مزاج به ترید وچیزهای مرطوب خوردن صالح وسالم می گردد.(1)
همانطور که اشاره شد امام رضا (ع) احتمال ابتلا به زکام در این ایام را دور از انتظار ندانسته اند. بنا بر این یکی از ناراحتی های پایانی فصل تابستان ممکن است ابتلا به زکام باشد. امام رضا(ع) در بیانی دیگر برای پیشگیری از این بیماری در فصل تابستان می فرمایند: مَن أرادَ دَفَعَ الزُّکامِ فِی الشِّتاءِ أجمَعَ ، فَلیَأکُل کُلَّ یَومٍ ثَلاثَ لُقَمِ شَهدٍ ؛ هر کس مى‏خواهد در همه زمستان از زکام ایمن بماند ، هر روز ، سه لقمه عسل با موم آن بخورد .(2)
و همچنین می فرماید: وإذا جاءَ الزُّکامُ فِی الصَّیفِ ، فَلیَأکُل کُلَّ یَومٍ خِیارَةً واحِدَةً ، وَلیَحذَرِ الجُلوسَ فِی الشَّمسِ ؛ امّا اگر زکام در تابستان پیش آید ، در هر روز ، یک خیار بخورد و از نشستن در آفتاب ، خوددارى ورزد .(3)
امام رضا (ع) برای ماه آب همچنین خوردن ماست را نافع دانسته اند و در ادامه فرموده اند : همچنین ازخوردن مسهل، رنج ومشقت جوارح راباید کم کرد و ازگلهای خنک بهره مند شد.
بنابراین یکی دیگر از توصیه های امام (ع) برای این ایام استفاده از ماست است . باید دانست که ماست نه تنها یک میان وعده غذایى سریع، آسان و مغذى است که در تمام طول سال موجود است و در کشورهایى که از ماست در وعده هاى غذایى شان استفاده مى کنند، طول عمر مردم آن کشورها بیشتر است.
متخصصین تغذیه می گویند یکى از فواید ماست تقویت توانایى بدن در تشکیل استخوان ها است. ماست و همچنین شیر گاو حاوى پروتئین خاصى هستند که به رشد بدن و نیز تقویت فعالیت سلولهاى استخوان ساز در بدن کمک مى کند.
در طب اسلامی هم که برگرفته از آیات و روایات و بدور از تفسیر به رای است?هیچگاه از خوردن ماست منع نشده است.بلکه برای استفاده از آن با توجه به مزاج افراد تدبیر ویژ ه ای در نظر گرفته شده است.
مطابق روایات ائمه (ع) هموراه از ماست استفاده می کرده اند. در همین زمینه در روایت داریم که: عن أبی الحسن الرضا علیه السلام قال: من أراد الماست و لا یضرهُّ فلیصبَّ علیها الهاضوم، قلت: و ما الهاضوم؟ قال: النانخواه.امام رضا فرمود: هر کس مایل به خوردن ماست است و نیز مى خواهد که زیانى به او نرسد آن را با زنیان مصرف کند. دستورى که از روایت فهمیده می شود تعادل بین اغذیه از نظر مواد غذایى است که این خود اصل بسیار اهمیتى در سلامت بدن است. چرا که ماست براى اشخاص سرد مزاج خوب نیست و رطوبت را زیاد مى کند ولى زنیان به اصطلاح ، طبعى گرم دارد لذا بین هر دو تعادل غذایى برقرار مى شود. (4)
امام رضا (ع) همچنین برای این ماه بهره مندی از گلهای سرد و خنک را توصیه کرده اند. البته مطابق توصیه آن حضرت بوییدن گل نرگس خود خاصیت ایمنی در برابر زکام را هم داراست.

امام رضا (ع) می فرماید: وَلیشُمَّ النَّرجِسَ ؛ فَإِنَّهُ یأمَنُ الزُّکامَ ، وکذلِک الحَبَّةُ السَّوداءُ،؛ گل نرگس ببویید؛ زیرا از زکام، ایمنى مى‏بخشد و همچنین است سیاه دانه.(5)

پانوشتها:
1. طب الرضا – طب و بهداشت از امام رضا (ع) ص 53
2. بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 324
3. دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 110
4. الکافی 6 ر 328
5. طبّ الإمام الرضا علیه‏السلام ، صفحه 38 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 324